Hollandgänger

De 30jährige Kriich weer vobi ober he haar oberall veel Elend broch- De ersten de sek wo soun beet'n berappelt hebbt, weern de Holländer. Hannel un Gewerbe köim'n wo in Gang. Un so sind velle Buern und Landabaiter in de Stadt toog'n, wo dat wo Meer Abait geeb'n dä. Op Land hebbt se ober feelt. Dorto köim, dat in disse Tiit op'n Land veel to doun weer: Torf steek'n, Grööbens Tein oder Land gewinn'n. Un so weer man dorop angewiisen, dat Abaiters ut Norddüütschland disse Abait mookt hebbt. 

 

Dor geiv dat nämlich in unnsten Buernschicht'n veele, de ere Familjen allein ut de Landwirtschaff nich ernähren konn'n. Maistens weer dat Hüüslinge de op de Idee koom'n sind, in Sommer no Holland to goon un dor to abaiten. Se bruuk'n dat Geld, wail ere Buern von jem auk Geld hebb'n wollen un de op de annern Siit mossen ouk ern Goutsherrn betool'n  Bold stell sek rut, dat de sogenannten Hollandgänger ganz gout dör ere Abait in Holland verdeint hebbt. Se konn'n ere Schuld'n betool'n un ouk noch Anschaffung'n fo ern eig'n Hoff mook'n. Manchmool hedd dat Geld sogor reckt un se konn'n 'n eig'n Huusstand grünnen oder ne Hüüslingsstear pach'n. Ganz selten hedd dat Geld sogor fo 'n eig'n Buernhoff reckt. So is dat vokoom'n , dat de ein oder annere sogor Maier wurn is un de Vogänger einfache Doogelöiner wurn is. 

 

De Hollandgänger haarn sek woll ne harde Abait opladd, ober se hebbt ouk gout Geld dorbi verdeint un so mancher Buer weer frou, dat wenn sin Hüüsling tröichkeim, he em unner de Aarms griip'n konn. Un so sind fook'n einige von de Buern Schuldner von er eigen Hüüsling wurn. Op de annern Siit koon'n der Buern jo sülls no Holland goon un dor Geld verdein'n. Ober maistens weer er Dünkel dorfo to grout un so köim sowat nich vo. 

 

De Hollandgänger hebbt sek dor richtich an wennt, in'n Sommer in Holland oder Friisland to abait'n. Voher konn'n se den eigen Acker beabait'n: in Förjoar sai'n un in Sommer dat Koern inföern. Ouk in de koul'n Tiit in'n Winter hebbt se mais noch toverdeint met Spinn'n un Weeb'n. De maist'n Hollandgänger weern Mannslüer. Ganz selten weer ouk mool ne Frou dorbi. Ne Frou hedd natürlich annere Abait'n mookt as de Mannslüer. Dat weern entweder Abaiten in Goarn oder Abaiten as Naische.

Mais weer dat  Anfang Mai, wenn sek einige Mannslüe mit'n Seis'n un leddern Holster up'n Patt Richtung Holland möik'n. Man güng mais den gliik'n Wech, de einen dör Südollenboch, Vechta, Lohne, Dinklooge no Ling'n, annere ober Ollenboch no Leer un von dor no Groning'n. Wo annere vo allen ut use Geeg'nd ober Harpste  no Wildeshuus'n. Dor dröip man sek bi de Friid'nseik'n in Stülhrer Holt bi de Ortschaff Immer. Dor hooll'n se er Futteroosch rut möik'n  erst mool Fröistück:Swattbrout, Speck,Smolt oder Bottern. un denn güng dat wiiter. Op disse Oart hebb se Joar fo Joar ern Marsch no Holland un Friisland un wo tröich mookt. As denn 1873 de Iis'nboon Hamboch/Breem'n no Venlo ferdich weer, sind de Hollandgänger to Fout no Breem'n goon un sind denn met'n Zuch föiert.

 

Dat aals passeer jedet Joar um de gliike Tiit. Se döin'n dat, wail er Hoff nich nouch afsmiit'n dö. So moss'n se wat toverdein'n. Wenn se hier bin Buern as Doogelöiner abait hebbt, geiv dat ouk nich veel Geld, denn de Buern könn'n ouk man jüss oberleeb'n. Un so güng'n se no Holland to'n Gras mai'n, Groob'ns tein oder Torf steek'n. De maisten de dat nich to'n erst'n mool möik'n güng'n op den gliik'n Hoff wi fleet'n Joar.

 

De Kark'n hedd ouk tosein, dat se 'n beeten wat afkreich. Wenn de Hollandgänger lousmaschiert sind, moss'n se den Pastour  drei Groute geeb'n un wenn se tröichköim'n sogor sess Groute. Jetz haar se jo Meer Geld. Un de Kark'n weer nich de Kaark'n, wenn disse Priis nich steeg'n weer.

 

Noch 1850 hebbt 25.000 "Hollandgänger" sek op den Wech tofoot no Holland mookt. Ers as de düütsch-franzöisische Kriich vobi weer, hebbt de Hollandgänger ophört. Nu geiv dat ok in Düütschland wo Meer Abait. 

 

In de westfälisch Geegn'd is de Beteiknung "Hollandgänger" 'n Sammelbegriff wurn. Aal de in Föerjoar wechtöig'n um woanners to abait'n weern Hollandgänger, ouk wenn se gornich se Holland ouk gor nich to Gesich kreig'n.. Dat weer vor allen die Teegelers ut de Lipper un Bückeborger Geegn'd de hier op use Teegelei'n in Drai, Leis, Brink'n un Aus'n abait hebbt. In ere Haimoot geiv dat ouk to weinich Abait un se moss'n woanners Geld verdein'n. Einige sind sogor as Seilüer to Sei föiert

 

 

 

 

 

 

Wer Meer ober de Hollandgänger weet'n will, mutt dat Bouk von Ralf Weber lesen ober dat Hüüslingswees'n in Landkrais Deivholt.

Rainer Weber: Das Häuslingswesen im Landkreis Diepholz vom 17. Jahrhundert bin in die 1960er-Jahre

Heinz Tödtmann